Bosna Hersek'teki savaşta Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin üs olarak kullandığı eski akümülatör fabrikasında gerçekleştirilen anma programında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın video mesajı gösterilirken TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş ve Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş da fabrikadaki törene katıldı.

Bosna Hersek'teki savaşta Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin üs olarak kullandığı eski akümülatör fabrikasında gerçekleştirilen anma programında konuşan Kurtulmuş, Srebrenitsa'da öldürülen soykırım kurbanlarının bulunabilen kemiklerinin toprağa verildiğini ifade ederek, "Srebrenitsa ve Bosna Hersek’in halkına karşı ağır bir mahcubiyet içerisindeyiz. Hepimiz bu mahcubiyeti hissediyoruz. Aynı zamanda soykırım meselesine sahip çıkmak ve Srebrenitsa'da yaşananları unutturmamak için uluslararası camianın değerli insanları olarak da her platformda sesimizi yükseltmeye gayret ediyoruz." diye konuştu.

Kurtulmuş, 11 Temmuz'un geçen yıl BM'de "Srebrenitsa Soykırımını Anma ve Düşünme Uluslararası Günü" olarak ilan edildiğini anımsatarak, kararın önemli bir adım olduğunu ancak geç kalınmış bir özür niteliği taşıdığını belirtti.

Srebrenitsa'dan alınan derslerle bundan sonra benzer durumların yaşanmaması için gayret sarf edilmesi gerektiğine işaret eden Kurtulmuş, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bosna Hersek'in kurucusu, bilge lider Aliya İzetbegoviç'in değerli sözünü hatırlatarak bu toplantıyı anlamlandırmak isterim, 'Sakın soykırımı unutmayın, çünkü unutulan soykırım tekrarlanır.' Modern zamanlarda üç önemli soykırıma şahit olduk. Bunlardan birisi Auschwitz, bir diğeri Srebrenitsa, bir diğeri de biz burada konuşurken Gazze'de devam eden Gazze soykırımı."

Kurtulmuş, çıkarılması gereken dersler arasında ilk sırada uluslararası camianın sessizliği olduğuna dikkati çekerek, şu ifadeleri kullandı:

"İkincisi, her üç soykırımın sorumluları da aynı tip insanlardır. Adolf Hitler’in, Ratko Mladiç’in ve Binyamin Netanyahu’nun birbirinden hiçbir farkı yoktur, aynı davranışa sahip insanlardır. Üçüncüsü ise her birisinde etnik temizlik ile hareket edilmiştir. Karşısında düşman gördükleri halkı tamamen yok etmek üzere kurulmuş olan eylemlerdir."

"Srebrenitsa'nın utancı altında ezilen insanlık, Gazze’nin utancı altında daha fazla ezilmekte"

Srebrenitsa'nın ardından Gazze'de şahit olunan durumun uluslararası hukukun "metin" olarak var olduğunu ancak "hakikatte" olmadığını gösterdiğini belirten Kurtulmuş, "Adaletle hakikat arasındaki bağ kopmuştur. Adalet güçlüler tarafından esir alınmış, gücü olanların elinde bir oyuncak haline dönmüştür. Onun için diyoruz ki eğer soykırıma karşı çıkacaksak, bunun bütün temellerini ortaya koymak ve dünyanın hiçbir yerinde bir daha soykırım olmaması için birlikte hareket etmek zorundayız." değerlendirmesinde bulundu.

Kurtulmuş, "Bugün buradaki tören her birimize çok şey öğretiyor. Aslında 30 yıl sonra bile ancak bir ceset isimlendirilebiliyorsa düşünün ki yaşanan vahşet ne kadar büyük oranlarda… Burada soykırım işlendikten yıllar sonra çamurların arasından uluslararası camianın da desteğiyle cesetler çıkarılırken, korkarım ki şimdi aynı manzarayla yakın bir gelecekte de karşı karşıya kalırız." ifadelerine yer verdi.

Gazze'de 60 bin kişinin öldürüldüğünü ve bina yıkıntıları arasından binlerce isimsiz ceset çıkarılabileceğini aktaran Kurtulmuş, "Srebrenitsa'nın utancı altında ezilen insanlık, bugün Gazze’nin utancı altında daha fazla ezilmekte ve daha büyük bir yükün altında kalmaktadır. Hep beraber, buradan, Srebrenitsa'dan geçmiş bütün soykırımların ağır yükü altında kalan insanlık adına, bu duyarlılığı gösteren siz değerli uluslararası camianın mensuplarıyla beraber bundan sonraki bütün soykırımları engellemek için bir dayanışma içerisinde olalım." diye konuştu.

Kurtulmuş, Srebrenitsa anneleri ve Bosna Hersek halkının ortaya koyduğu mücadelenin herkese örnek olması gerektiğinin altını çizerek, "Her bir insan yaratılışta eşittir. Hiçbir insanın bir diğerinden hiçbir gerekçeyle üstünlüğü yoktur. Bunu bilerek, buna sahip olarak insanlığın bütün mirasına inşallah sahip çıkacağız." dedi.

Srebrenitsa soykırımının 30'uncu yıl dönümünde 7 soykırım kurbanının defnedileceğini belirten Kurtulmuş, sözlerini şöyle tamamladı:

"Bugün defnedeceğimiz 7 Srebrenitsalı şehidi rahmetle anıyorum ve inanın ki ruhlarının bu salonda, bizlerle birlikte olduğunu biliyorum. Cenab-ı Allah, Srebrenitsa şehitlerine rahmetiyle muamele etsin. Cennet-i Ala’da ağırlasın ve yeryüzünün en şerefli insanları olarak onları mükafatlandırsın."

Törende konuşan Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak üyesi Denis Becirovic, Srebrenitsa'da, Bosna Hersek'te işlenen savaş suçlarının üzerinden 30 yıl geçtiğini ifade ederek "Sivillerin sistematik öldürülmesinden, toplu mezarlara gömülmesinden, suçluların ceza görmesi için verilen adalet mücadelesinden, daha güvenli bir gelecek inşasının üzerinden 30 yıl geçti." dedi.

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif de gönderdiği yazılı mesajda, Srebrenitsa halkıyla dayanışma içerisinde olduklarını, Pakistan'ın Bosna Hersek ile ilişkilerine oldukça değer verdiğini belirtti.

Anma törenine video mesajla katılan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ise dünyayı şoke eden soykırımın üzerinden 30 yıl geçtiğini ve o korkunç günlerde yaşanılanları asla unutmayacaklarını belirterek "O günlerde sizinleydik. 30 yıl boyunca da bölgedeki güvenliği sağlamak için varlığımızı sürdürüyoruz, sürdürmeye devam edeceğiz." diye konuştu.

Hollanda'dan "Boşnak sivilleri koruyamadık" mesajı

Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, Srebrenitsa'da soykırımın yaşandığı dönemde Boşnak sivillerin BM bünyesinde Hollandalı askerlere sığındığını anımsatarak "Onları korumayı başaramadık. Hem biz hem uluslararası toplum. Şunu diyebilirim ki burada yaşananları unutmayacağız." ifadelerini kullandı.

Bugün Ukrayna, Sudan ve Orta Doğu'da korkunç acılara şahit olunduğunu aktaran Veldkamp, "Tabii bu sizin acılarınızı azaltamaz. Ortak geleceğin inşa edilebilmesinde tüm soykırım kurbanlarını anıyor, yakınlarına dayanışma diliyoruz." diye konuştu.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonunun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Marta Kos da Srebrenitsa'daki soykırımı unutmadıklarını, unutturmayacaklarını belirterek "Srebrenitsa, Avrupa'nın en derin yaralarından biri olmaya devam ediyor. Bizim sorumluluğumu olanları unutmamak, nefret ve şiddet söylemlerinin önüne geçmek." diye konuştu.

Srebrenitsa annesinden Gazze annelerine dayanışma mesajı

Srebrenitsa ve Zepa Anneleri Derneği Başkanı Munira Subasic ise 1995'te Srebrenitsa annelerinin yaşadığı acıları bugün Ukrayna ve Gazze'deki annelerin yaşadığına dikkati çekti. Subasic, konuşması sonunda ayakta alkışlandı.

Srebrenitsa Anma Törenleri Organizasyon Kurulu Başkanı Hamdija Fejzic, 30 yıldır Srebrenitsa'daki acıların dinmediğini belirterek "Soykırımı inkar etmek soykırımı devam ettirmektir. O yüzden susmayacağız. Adaleti aramaya deva edeceğiz." dedi.

Törende ayrıca, Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması (UCMRM) Başkanı Graciela Gatti Santana, BM Siyasi ve Barış İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary di Carlo, Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması Başsavcısı Serge Brammertz, eski Almanya Cumhurbaşkanı Joachim Gauck, Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen, İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard, Karadağ Dışişleri Bakanı Ervin Ibrahimovic, Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenkovic, Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa, ve Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt de konuşma yaptı.

Anma programında, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Alain Berset, Avusturya Cumhurbaşkanı Alexander Van der Bellen, İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un mesajları okundu.

Bugünkü cenaze töreninde 7 soykırım kurbanı toprağa verilecek

Fabrikadaki anma töreninin ardından kimliği tespit edilen 7 soykırım kurbanı kılınacak cenaze namazıyla defnedilecek.

Defnedilecek 7 kurbandan en gençleri, öldürüldüklerinde 19 yaşında olan Senajid Avdic ve Hariz Mujic. Bu yıl defnedilecek tek kadın ve en yaşlı kurban olan Fata Bektic ise öldürüldüğünde 67 yaşındaydı.

Bugün toprağa verilecek 7 kişinin isimleri şöyle sıralandı:

"Senajid Avdic, Hariz Mujic, Fata Bektic, Hasib Omerovic, Sejdalija Alic, Rifet Gabeljic, Amir Mujcic."

Bu yılki törenin ardından anıt mezarlıkta toprağa verilen kurbanların sayısı 6 bin 772'ye yükselecek.

1000'den fazla soykırım kurbanına ulaşılamadı

Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından BM bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.

Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak'ı ormanlık bölgede, fabrikalarda ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar toplu mezarlara gömüldü.

Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.

Aradan 30 yıl geçmesine rağmen 1000'den fazla soykırım kurbanının cesedine henüz ulaşılamadı.​​​​​​​